Jak sobie radzić w trudnej sytuacji ekonomicznej na Święta Wielkanocne
Renata Mozrzymas, Pola Latała, Nikola Ostańska
Obecna sytuacja geopolityczna powoduje wiele zamieszania, nie tylko na froncie, ale też na różnych rynkach, w tym m.in. spożywczych. Z racji postępującej inflacji, także zamykania niektórych fabryk czy sklepów, zmniejsza się dostępność wielu produktów spożywczych, a z drugiej strony dodatkowo zmniejsza się możliwość nabywcza pieniądza. Pozostaje nadal wyzwaniem dla pacjenta z PKU, kontynuowanie diety ubogofenyloalaninowej, zwłaszcza gdy i tak wąski asortyment produktów PKU dodatkowo się redukuje a ceny produktów ubogofenyloalaninowych rosną w górę. Artykuł dedykujemy nie tylko polskim rodzinom wśród których są osoby z PKU, ale zwłaszcza uchodźcom z Ukrainy z dziećmi z fenyloketonurią, którzy w pierwszym okresie pobytu w Polsce po 24.02.20222 tym bardziej mają trudną sytuację ekonomiczną i często wymagają wsparcia finansowego.
W sytuacji, kiedy musimy zaciskać pasa i liczyć każdy grosz, pierwszą rzeczą na którą wtedy nie możemy sobie pozwolić, to takie luksusy jak podane poniżej w tabeli nr 1. odpowiedniki PKU.
Tab.1. Ceny porównawcze wybranych produktów spożywczych i ich odpowiedników ubogofenyloalaninowych PKU /opracowanie: Katarzyna Bednarz/.
W trudnej sytuacji ekonomicznej pozostaje nam wybór najtańszych produktów PKU, oraz takich tanich warzyw i owoców z dodatkami węglowodanowymi i tłuszczowymi, aby wystarczyło pieniędzy do końca miesiąca. Taka dieta PKU może będzie bardziej monotematyczna, ale cenowo przystępna, a przede wszystkim będzie spełniała warunki zachowania zdrowia/mamy na uwadze to, że w Polsce preparaty lecznicze będące dietetycznymi środkami spożywczymi o specjalnym medycznym przeznaczeniu są refundowane przez Państwo, czyli potocznie mówiąc są na ryczałt/. Preparat leczniczy to nie tylko substytut białka. Zabezpiecza on osobę z PKU także w niezbędne minerały i witaminy i ma też swoje kalorie.
Generalnie produkty PKU zastępujące białko /chleby PKU, makarony PKU, bułki PKU, sery PKU, mleko PKU, kaszki PKU/ są prawie 4-5 razy droższe od zwykłych produktów wysokobiałkowych. Wyżej przedstawiona tabela wskazuje, że te różnice w cenie pomiędzy produktami zwykłymi a produktami specjalistycznymi PKU mogą być nawet wielokrotnie większe nawet do 14 x w przypadku całkiem nawet podstawowego produktu jakim jest mąka PKU. Nie każdy pacjent z PKU może sobie pozwolić na droższe produkty w celu urozmaiceniu diety. Również firmy oferujące takie produkty dyktują sobie różne ceny, od bardzo wysokich po niższe, jedno jest pewne - ceny produktów naszych polskich fabryk są nieporównywalnie tańsze od zagranicznych. Oto wybrane produkty ubogofenyloalaninowe najtańsze z rodzimych fabryk polskich do których należą /odczyt z www. Z dnia 01.04.2022/: Balviten, Bezgluten, Glutenex /, / cena odnosi się do opakowania- druga rubryka lub ceny 1 kg produktu-ostatnia rubryka/
Tab.2. Wybrane WPhe ubogofenyloalaninowe o korzystnej cenie na opakowanie lub 1 kg
Listy najtańszych produktów zostały pracowicie wyszukane i zebrane w jedną całość przez studentki Dietetyki Uniwersytetu Medycznego Wrocławskiego z Wydziału Farmakologii, Panią Polę Latała i Panią Nikolę Ostańską będące na stażu w Poradni Metabolicznej WSS OBR i z wybranych produktów zostały przez nie opracowane przykładowe jadłospisy na 20 WPhe/dane cenowe są sprzed około 2 tygodni, czyli 01.04.2022/. Zawartości Phe w produktach pochodzą od producenta, WPhe dla warzyw i owoców wg. danych niemieckich/Arbeitskres-Pädiatrische Diätetik im VDD 1998/, a dodatków kalorycznych wg. danych producenta lub danych wg. Kunachowicz H, Nadolna I, Przygoda B, Iwanow K. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa 2018 PZWL. Przygotowując się do opracowania ekonomicznego menu, studentki zwróciły uwagę, że tego samego dnia centy niektórych produktów mogą się różnić znacznie np. nawet o 9 zł, na 1 kg produktu, co jest już znaczną sumą, wobec tego polecamy przed wyjściem na zakupy zapoznać się z najnowszymi cenami sklepów internetowych, które są uaktualniane na bieżąco.
Tab.3. WPhe warzywne o korzystnej cenie przypadającej na 1 kg lub porcję /kolejność alfabetyczna/.
Tab.4. WPhe owocowe o korzystnej cenie przypadającej na 1 kg lub porcję /kolejność alfabetyczna/
Dodatkowo w zależności od pory roku mamy do czynienia z rożną dostępnością produktów, nazywamy ją sezonową. Dlatego do tabeli zostały wybrane produkty łatwo dostępne w obecnym sezonie.
Przyjęło się uważać, że najlepsze ceny są w dużych supermarketach , zachęcamy jednak zawsze zacząć od najbliższego zieleniaka, który oferuje swoje specjalne ceny, które mogą okazać się jeszcze lepsze. Nie warto czasami dopłacać po 2 bilety tramwajowe i dedykować swój czas na dłuższą podróż do sklepu, aby zapłacić coś tylko o parę złoty mniej. Ale jeżeli kupujemy więcej produktów w dobrych ofertach to taki wyjazd na pewno się opłaca. Wtedy jednak należy rozważyć, aby przygotować posiłki na parę dni i część z nich przeznaczyć do zamrożenia, aby zachowywały swoją świeżość/uwaga nie poleca się zamrażania potraw z ziemniaków/.
Tolerancja Phe = 300 mg Phe, jeżeli podzielimy na nominał wymiennika/15 mg Phe/ oznacza to że w ciągu doby można zjeść tylko 20 WPhe. Co to są za porcje, są napisane w gramach przy nazwie danego produktu owocu lub warzywa , a tuż obok w nawiasie kwadratowym jest podana kaloryczność tej porcji.
Tab.5. Produkty o zerowej lub minimalnej zawartości Phe, które nie mają WPhe, tylko kalorie /kolejność alfabetyczna/ z podana ceną gramatury i 1 kg
Tab.6. Produkty tzw. dodatki do diety PKU /kolejność alfabetyczna/ z podaną ceną 1 opakowania i 1 kg
Samo menu jest bardzo proste, proszę przyjrzeć się przykładowym jadłospisom zapisanym w PDF-ach
- Należy ustalić należną tolerancję Phe/np. 300
- Ustalić ilość WPhe na dobę /np. 300:15= 20 WPhe
- Ocenić kaloryczność preparatu / każdy ocenia indywidualnie swój preparat
- Kaloryczność diety do ułożenia = zapotrzebowanie dzienne minus kaloryczność preparatu. Na kaloryczność diety składa się suma kalorii z kwadratów kwadratowych każdego WPhe oraz kaloryczność przede wszystkich produktów węglowodanowych PKU i wysokokalorycznych dodatków bezfenyloalalninowych jak cukier czy oleje.
- Czym więcej trzeba kalorii w diecie, tym większy powinien być udział produktów węglowodanowych PKU
- Owocowe WPhe do 3 na dobę, a pozostałe WPhe to warzywne.
Wymienniki owocowe i warzywne wystarczy zważyć godnie z podanymi wartościami 1 WPhe. Do przygotowania menu wszystkie warzywa i owoce są poddawane standardowemu myciu i oczyszczaniu. Przypominamy, że waga pojedynczego WPhe to masa produktu gotowego do spożycia /czyli ziemniak bez skórki, jabłko bez ogryzka, czy śliwka bez pestki etc…/zawierająca 15 mg Phe.
Pomimo niespokojnych czasów, życzymy Spokojnych Świąt Wielkanocnych, i teraz dopiero właśnie takie powtarzane od lat tradycyjne polskie życzenia nabierają WIELKIEGO znaczenia.
Wszystkim życzymy po prostu SPOKOJNYCH Świąt Wielkanocnych! I Smacznego!
🐰Tutaj obiecana fotorelacja z pakowania paczek na Zajączka dla Członków naszego Koła.🐰